W niedzielne popołudnie 26 listopada 2023, w Oranżerii Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, odbyło się 36. spotkanie w Saloniku Elizy. Gościem spotkania był Andrzej Kruszewicz – dyrektor warszawskiego ZOO, lekarz weterynarii, światowej sławy ornitolog. Rozmowę poprowadziła Zofia Humięcka.
Wydarzenie uświetnił koncert pt. „Zapomniana romantyczna polska muzyka fortepianowa na 4 ręce” w wykonaniu Hanny Holeksy i Anny Liszewskiej, zrealizowany w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Utalentowane pianistki, absolwentki Uniwersytetu Muzycznego w Gdańsku zagrały Suitę polską Zygmunta Noskowskiego. Publiczność mogła wysłuchać: oberka, kujawiaka oraz mazurka.
Andrzej Kruszewicz i Zofia Humięcka
Andrzej Kruszewicz opowiadał o swojej miłości do ptaków, zjawisku wdrukowania, pelikanie Pelku, dzięki któremu dyrektor przekonał się, jak inteligentne i zabawne są te zwierzęta. Uczestnicy dowiedzieli się również, dlaczego Miss Świata nie chciała fotografować się z bocianem.
Gość spotkania wyjaśnił także, dlaczego sowa niesłusznie jest symbolem mądrości. W rzeczywistości najbardziej inteligentne są krukowate i papugi. Chociażby sroki rozpoznają swoje odbicie w lustrze. Okazało się również, że umiejętność śpiewania u ptaków nie zawsze jest wrodzona, niektóre z nich muszą się uczyć i ciągle doskonalić umiejętności.
Następnie Andrzej Kruszewicz opowiedział o powodach dla których uważa, że określenie „ptasi móżdżek” i inne tego typu powiedzenia zdecydowanie są niesłuszne oraz o tym, czy ptaki odczuwają szczęście i czy są wierne swoim partnerom. Podzielił się też wieloma ciekawostkami na temat jerzyków i dzioborożców.
W dalszej kolejności dyrektor wyjaśnił jaką rolę pełnią współczesne ogrody zoologiczne i że już dawno przestały być miejscem, w którym jedynie pokazuje się ludziom zwierzęta dla rozrywki. Publiczność mogła dowiedzieć się także, na czym polega rehabilitacja dzikich zwierząt w warszawskim zoo. Na zakończenie Andrzej Kruszewicz przedstawił interesującą prezentację na temat ptaków oraz odpowiedział na pytanie, czego ludzie mogą nauczyć się od zwierząt.
Ptaki były głównym tematem spotkania nieprzypadkowo. Nie wszyscy wiedzą, że w Muzeum Romantyzmu w Opinogórze funkcjonuje ptaszarnia, w której można oglądać między innymi ptaki przekazane przez warszawskie ZOO. Są to: bażant królewski, bażant diamentowy, papuga aleksandretta większa, gołąb okularowy, gołąb cukrówka.
Ptaki wolier opinogórskich
Od kwietnia 2016 r. na terenie Muzeum Romantyzmu systematycznie rozwijana jest ekspozycja przyrodnicza zlokalizowana w pobliżu zabytkowego pałacyku, w skład której wchodzą różne gatunki ptaków pochodzące z aż czterech kontynentów, a sprowadzone do Muzeum między innymi z ogrodu zoologicznego w Warszawie.
Trzymając się podziału geograficznego pochodzenia w wolierach podziwiać można, pochodzące z Australii niewielkich rozmiarów papugi nimfy z charakterystycznymi czubami na głowie i pomarańczowymi plamami policzkowymi. Nazwa rodzajowa tych papug Nymphicus wywodzi się od nimf jako bogiń, a nazwa gatunkowa hollandicus pochodzi od Nowej Holandii, czyli dawnej nazwy Australii. Ostatnim gatunkiem z rodziny papug jest zamieszkująca Indie oraz Półwysep Indochiński,a więc reprezentująca kontynent azjatycki, aleksandretta większa o niemal jednolicie zielonym upierzeniu z wstawkami czerwono – brązowymi na skrzydłach oraz, co jest elementem dymorfizmu płciowego, widoczną u samca na szyi różową obrożą, czarną z przodu, której samica jest pozbawiona. Aleksandretty były jednymi z pierwszych papug sprowadzonych do Europy jako „ptak domowy”.
Na szczególną uwagę zasługuje paw indyjski, to jeden z najbardziej rozpoznawalnych gatunków wśród ptaków ozdobnych, wyróżniający się przepięknymi, jedynymi w swoim rodzaju wielobarwnymi piórami pokryw nadogonowych tworzącymi tren, potocznie określany mianem „pawiego ogona”. Samce dzięki okazałemu trenowi osiągają długość ciała 220-225 cm, zaś samice pozbawione tego charakterystycznego elementu 80-95 cm. Nazwę gatunkową ptak zawdzięcza naturalnemu obszarowi jego występowania gdzie jest otoczony kultem (rząd Indii w 1963 r. ustanowił pawia indyjskiego narodowym ptakiem, jest również boskim stworzeniem w mitologii tego kraju). W ostatnim czasie w wolierach pojawiły się również pawie białe, stanowiące nietypowy wyjątek w obrębie gatunku pawia indyjskiego, nie będące jednak albinosami gdyż nie posiadają czerwonych oczu, zawdzięczają swą barwę odpowiedniemu genotypowi, (gen odpowiadający za barwę białą musi wystąpić zarówno u ojca jak i u matki biało upierzonego potomstwa).
W skład ekspozycji wchodzą również cztery gatunki bażantów. Pochodzący z Chin bażant srebrzysty waży 1000-2000 g, żywi się pędami roślin oraz bezkręgowcami a jego naturalny obszar występowania to obszary leśne oraz zarośla bambusowe. W wielu utworach i legendach starożytnej sztuki i poezji Chin uosabiał mitycznego białego feniksa. Dumnie przechadzający się po Opinogórskich wolierach bażant złocisty to kolejny z nabytków ostatnich lat, tak jak i poprzedni z bażantów pochodzeniem reprezentuje Chiny, został tam udomowiony kilka wieków przed naszą erą. Dla mierzącego 64-110 cm długości ptaka naturalnym środowiskiem są obecnie górzyste tereny centralnej części Chin. W Europie pojawiły się prawdopodobnie na początku XVIII wieku. Pozostałe dwa gatunki bażantów to pochodzące z Chin: królewski oraz diamentowy, w obu przypadkach charakteryzujące się niezwykłym ubarwieniem.
Pierwszy z nich (bażant królewski) wyróżnia się okazałym ogonem którego długość dochodzi maksymalnie do 200 cm. Nazwa rodzajowa Syrmaticus wywodzi się od greckiego słowa syrma które oznacza kostium teatralny wykorzystywany w antycznej Grecji, zaś gatunkowa reevesii nawiązuje do nazwiska angielskiego przyrodnika Johna Reeves, który w 1831 roku sprowadził do Europy jako pierwszy żywe bażanty królewskie. Na długo przed opisaniem przez ornitologów tego gatunku, bażanty królewskie przedstawiane były na chińskich rysunkach. Pojawiają się również od wieków w mongolskich wierzeniach jako smoki lub feniksy.
W przypadku bażanta diamentowego ciekawostką jest fakt, że jego angielska nazwa brzmi: Lady Amherst, nazwano go tak na cześć Sary księżniczki Amherst. William Amherst który był Głównym Gubernatorem Indii i mężem księżniczki Sary, był odpowiedzialny za wysłanie pierwszych okazów ptaka do Londynu na początku XIX wieku. Samiec posiada zieloną głowę, na czubku z czerwoną plamą, otoczoną biało-czarną kryzą. Grzbiet jest zielony, skrzydła koloru niebieskiego, ogon czarno-biały z pomarańczowo zakończonymi piórami po bokach osiągający długość 80-110 cm. Samica jest o wiele mniej okazała, mniejsza i brązowo-czarno ubarwiona.
Naturalnym obszarem występowania tych ptaków są obrzeża górskich lasów i dżungle bambusowe na terenach Indii, północnej Birmy, zachodnich Chin oraz południowo-wschodniego Tybetu. Bażant diamentowy zaaklimatyzował się także w Europie – lasy południowej Anglii są miejscem występowania niedużej populacji. Najpewniej najbardziej nietypowym z nowych nabytków w wolierach jest Kura jedwabista. Ptak o charakterystycznych piórach przypominających futro.
Gatunek ten wywodzi się z Chin i przed laty, gdy Europejscy marynarze po raz pierwszy ujrzeli te ptaki w trakcie swych podróży do państwa środka byli przekonani że są one krzyżówką królika z kurą, z uwagi na ich nietypowy wygląd. W rzeczywistości oczywiście ptaki owe nie posiadają sierści tak jak króliki a pióra które są bardzo wąskie i gęste co stwarza złudzenie posiadania gęstego futra. Ważący 1000-1600 g ptak w swym naturalnym środowisku zamieszkuje obszary leśne oraz zarośla bambusowe.
Uzupełnienie wolier stanowią dwa gatunki gołębi: reprezentujący Afrykę (naturalny obszar występowania to rozległe przestrzenie trawiaste środkowej części kontynentu znane jako sawanny) gołąb okularowy z charakterystycznymi czerwonymi łatami wokół oczu, którym zawdzięcza swą nazwę, oraz cukrówka, będąca popularnym w Europie gatunkiem hodowlanym, której nazwa pochodzi od charakterystycznych dźwięków wydawanych przez samce tego gatunku podczas okresu godowego.
Tekst, zdjęcia: Ciech24.pl
Źródło: Muzeum Romantyzmu w Opinogórze