Sejm RP wybrał aż sześciu patronów roku 2022. Wśród nich znalazł się autor hymnu naszego państwa Józef Wybicki, wielokrotny poseł na Sejm, jeden z inicjatorów Konfederacji Barskiej, uczestnik prac wdrażających Konstytucję 3 Maja i współorganizator Insurekcji Kościuszkowskiej.
W niedzielę 28 sierpnia 2022 r. w oranżerii Muzeum Romantyzmu w Opinogórze odbyło się kolejne spotkanie z cyklu “W Saloniku Elizy”, tym razem poświęcone Józefowi Wybickiemu.
O nieznanych faktach z życia jednego z najwybitniejszych przedstawicieli Oświecenia, humanisty, prawnika, pedagoga, geografia i pisarza dramatycznego, ciekawe opowieści snuł historyk literatury oraz teatru dr Piotr Kąkol z Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego.
Piotr Kąkol i Zofia Humięcka
Autor słów do Pieśni Legionów Polskich we Włoszech to niezwykle barwna postać. Był szambelanem Stanisława Augusta Poniatowskiego i wolnomularzem. Naukę pobierał w kolegium jezuickim w Starych Skotach, gdzie z powodu brutalności metod wychowawczych doprowadził do buntu uczniów, za co został ze szkoły relegowany.
Jednak z czasem docenił staranność odebranego tam wykształcenia, szczególnie nauki łaciny i języka francuskiego, dzięki czemu już jako młody człowiek był tłumaczem traktatów prawniczych.
Profesor Kąkol dużo czasu poświęcił też działalności społecznej Józefa Wybickiego, która miała na celu zmianę stosunku szlachty do chłopów pańszczyźnianych, który był bardzo negatywny i pogardliwy.
Ciekawym wątkiem wykładu była interpretacja naszego hymnu, szczególnie piątej zwrotki. Większość myśli, że do Basi mówi zapłakany ojciec. Tymczasem zapłakana była sama Basia, która wzruszyła się słysząc i widząc polskie wojska. Klucz tkwi w staropolskiej mowie. Słowo „zapłakany”, dziś wymawialibyśmy „zapłakanej”. Czyli „Już tam ojciec do swej Basi mówi zapłakany”, powinniśmy dziś rozumieć „Już tam ojciec do swej Basi mówi zapłakanej”. To całkowicie zmienia sens tej zwrotki.
Monika Salamon-Miłoboszewska – Zastępca Dyrektora Muzeum Romantyzmu
w Opinogórze
dr Piotr Kąkol – gość „Saloniku Elizy”
Zofia Humięcka – poetka, prowadząca spotkanie
Wojciech Górczyk – kierownik, Muzeum Romantyzmu w Opinogórze
Wybicki pisał też znakomite komedie. Jedną z nich jest „Kulig”, dzieło wyśmiewające sarmatyzm i wszelkie przywary polskiej szlachty, skłonność do bójek i pijaństwa czy samowolę graniczącą z anarchią. Sztukę tą będą wystawiali studenci Uniwersytetu Gdańskiego pod okiem dr. Kąkola. Powstał pomysł by wystawić ją również w opinogórskiej oranżerii.
Swoje zainteresowania badawcze dr Kąkol skoncentrował na pomorskim życiu teatralnym, literackim i kulturalnym do XVIII wieku. Tego okresu dotyczy większość opublikowanych prac, w tym rozprawa doktorska „O teatrze zawodowym w osiemnastowiecznym Gdańsku – wokół gdańskiego afisza”, która była nominowana do nagrody Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego i do Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” za 2009 rok.
Za swą działalność naukową i dydaktyczną dwukrotnie otrzymywał Nagrodę Rektora Uniwersytetu Gdańskiego w latach 2004 oraz 2010, Nagrodę Rektora Uniwersytetu Łódzkiego w 2009 roku i Medal Komisji Edukacji Narodowej w tymże roku.
Należy do kilku towarzystw naukowych: Polskiego Towarzystwa Badań nad Wiekiem Osiemnastym, Thalia Germanica. Gesellschaft für die Erforschung der Geschichte des deutschsprachigen Theaters im Ausland, Société Internationale d’Histoire Comparée du Théâtre, de l’Opéra et du Ballet. W okresie 2007-2011 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego Komisji Historii Nauk Społecznych Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN.
Spotkanie poprowadziła, jak zwykle perfekcyjnie, z gracją i urokiem Zofia Humięcka.
Zdjęcia: Ciech24.pl