5. Mazowiecka Brygada Obrony Terytorialnej nosi imię st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja,” legendarnego żołnierza polskiego podziemia niepodległościowego, który do 1951 roku walczył na północnym Mazowszu.
Jego brat, porucznik Roman Dziemieszkiewicz, ps. „Adam” i „Pogoda,” jest natomiast patronem ciechanowskiego dworca kolejowego. Mieczysław „Rój” zginął 13 kwietnia 1951 roku w obławie w Szyszkach (gm. Gzy), podczas której zaangażowano grupę operacyjną złożoną z ok. 250 funkcjonariuszy UB i KBW.
st. sierż. Mieczysław Dziemieszkiewicz „Rój”
W 2007 r., za wybitne zasługi dla niepodległości Polski, został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Otrzymał również Krzyż Narodowego Czynu Zbrojnego.
Ostatnie doniesienia medialne informują, że szczątki „Roja” prawdopodobnie zostały odnalezione w Kwaterze Ł na warszawskich Powązkach, gdzie prowadzono poszukiwania ofiar terroru komunistycznego.
Jak podaje IPN, na podstawie badań historycznych i antropologicznych wskazuje się wysokie prawdopodobieństwo, że szczątki te należą do Dziemieszkiewicza.
Wiceprezes IPN, prof. Krzysztof Szwagrzyk w swoich wypowiedziach medialnych poinformował, że szczątki, jak wszystko na to wskazuje – „Roja”, odkryto 7 lat temu na powązkowskiej „Łączce”. Przełomem okazała się analiza odnalezionych przy szkielecie beretu i orzełka.
W związku z tym redakcja portalu Ciech24.pl zwróciła się z zapytaniem do Instytutu Pamięci Narodowej, by rozwiać wszelkie wątpliwości. W odpowiedzi na zapytania redakcji, dr Rafał Leśkiewicz – Dyrektor Biura Rzecznika Prasowego IPN udzielił następujących informacji:
Gdzie, kiedy i w jakich okolicznościach odnaleziono szczątki ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. „Rój”?
Szczątki, o których mowa w cytowanym tekście, wskazywane w wypowiedzi dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka jako typowane do identyfikacji ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza „Roja” zostały odnalezione podczas prac poszukiwawczych na terenie Kwatery Ł Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie.
Prace w ww. lokalizacji prowadzone były w latach 2012-2017, zaś wskazywany szkielet został odnaleziony podczas ostatniego etapu prac, w 2017 r.
Czy razem ze szczątkami ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. „Rój” odnaleziono jego rzeczy osobiste lub inne przedmioty? Jeśli tak, proszę opisać jakie.
Przy szczątkach odnaleziono między innymi medalik szkaplerzny, fragmenty materiału z emblematami.
Jakie służby / instytucje / urzędy uczestniczyły w odnalezieniu szczątków ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. „Rój”?
Prace poszukiwawczo-ekshumacyjne realizowane w 2017 r. na terenie tzw. „Łączki” prowadzone były przez zespół Biura Poszukiwań i Identyfikacji IPN i były wykonywane w ramach śledztwa prowadzonego przez Oddziałową Komisję Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie.
Jakie badania zostały przeprowadzone na podstawie których stwierdzono że jest to na 99% lub nawet na 100% ppor. Mieczysław Dziemieszkiewicz, ps. „Rój”?
W wypowiedzi dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka, zastępcy Prezesa IPN, podczas wystąpienia w ramach Festiwalu NNW w Gdyni zostały przedstawione argumenty natury historycznej i antropologicznej, z których wynika wysokie prawdopodobieństwo, iż wskazywane szczątki należą do ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza.
Informacje te pochodzą z badań historycznych prowadzonych zarówno przed rozpoczęciem prac jak i po ich zakończeniu, z uwzględnieniem wyników działań poszukiwawczo-ekshumacyjnych. Istnieje wiele argumentów przemawiających za faktem, iż wskazywane szczątki mogą należeć do ppor. „Roja”, jednak w praktyce Instytutu Pamięci Narodowej przyjęta jest zasada, iż o całkowitej pewności mówimy wówczas, gdy genetyczne badania porównawcze potwierdzą identyfikację odnalezionych szczątków.
Wówczas taka identyfikacja ogłaszana jest w pierwszej kolejności podczas uroczystości wręczenia not identyfikacyjnych rodzinom ofiar. Proces identyfikacji genetycznej szczątków podjętych z Kwatery Ł Cmentarza Wojskowego na Powązkach w Warszawie prowadzony jest w ramach śledztwa OKŚZpNP w Warszawie.
Gdzie aktualnie znajdują się szczątki ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. „Rój”?
Wszystkie szczątki podjęte w ramach prac ekshumacyjnych na tzw. „Łączce”, które nie zostały dotychczas zidentyfikowane w ramach śledztwa OKŚZpNP w Warszawie, znajdują się w chłodni na Cmentarzu Północnym w Warszawie, wynajmowanej przez Instytut Pamięci Narodowej.
Kiedy i gdzie planowana jest uroczystość pogrzebowa ppor. Mieczysława Dziemieszkiewicza, ps. „Rój”?
Jak wspomniano wcześniej, wskazane przez dr. hab. Krzysztofa Szwagrzyka argumenty są przesłankami historycznymi i antropologicznymi. Instytut Pamięci Narodowej nie potwierdził identyfikacji genetycznej wskazywanych szczątków, zatem nie można jeszcze mówić o pogrzebie.
W kwestii zapytań o stan zaawansowania prac identyfikacyjnych szczątków podjętych z Kwatery Ł Cmentarza Wojskowego na Powązkach, w tym omawianego szkieletu, należy zwracać się bezpośrednio do Oddziałowej Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w Warszawie, która jest odpowiedzialna za ten proces.
Odnalezienie szczątków Mieczysława „Roja” Dziemieszkiewicza byłoby przełomem, który po latach pozwoliłby godnie go upamiętnić. IPN pracuje nad potwierdzeniem tożsamości i podkreśla, że prace te są częścią długotrwałego procesu przywracania pamięci o ofiarach komunistycznego terroru.
Pomnik w miejscu gdzie zginęli: ppor. Mieczysław Dziemieszkiewicz ps. „Rój”, oraz jego podkomendny chor. Bronisław Gniazdowski ps. „Mazur”.
Mieczysław Dziemieszkiewicz, pseudonim „Rój,” urodził się 28 stycznia 1925 roku w Zagrobach (powiat łomżyński) jako syn Adama i Stefanii. Wychowany w patriotycznej rodzinie, miał dwóch braci – Roman, ps. „Adam” lub „Pogoda,” który poległ w 1945 roku z rąk Armii Czerwonej, był komendantem NSZ w Ostrołęce i Ciechanowie, a Jerzy, ps. „Żbik,” został skazany na więzienie za działalność w podziemiu.
Wiosną 1945 r. Mieczysław został wcielony do Ludowego Wojska Polskiego, jednak porzucił szeregi tej formacji, dołączając do oddziału NSZ-NZW Mariana Kraśniewskiego „Burzy” i przyjmując pseudonim „Rój.” Jako dowódca patrolu Pogotowia Akcji Specjalnej walczył z komunistycznym aparatem, przeprowadzając akcje przeciw UB, MO i PPR, co przyniosło mu Krzyż Walecznych w 1945 r., a w 1948 r. awans na starszego sierżanta.
W 1947 r. „Rój” nie skorzystał z amnestii i kontynuował walkę, objął dowództwo Powiatu „Ciężki”-„Wisła” oraz operował na terenie północnego Mazowsza, rozszerzając działalność na kolejne powiaty. Przeprowadzał akcje zbrojne, rozbrajał posterunki MO i likwidował wysoko postawionych funkcjonariuszy UB. Na początku lat 50. władze komunistyczne zwiększyły nacisk na jego oddział, rekrutując licznych agentów i informatorów, co doprowadziło do zdrady. W obławie przeprowadzonej przez KBW, UB i MO w nocy z 13 na 14 kwietnia 1951 r. zginął w walce wraz ze swoim podkomendnym, Bronisławem Gniazdowskim „Mazurem.”
Tablica poległych Żołnierzy Narodowych Sił Zbrojnych i Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, kościół parafialny pw. Świętego Bartłomieja – Szyszki Włościańskie, Powiat Pułtuski
Bezpieka starannie ukryła miejsce pochówku st. sierż. Mieczysława Dziemieszkiewicza ps. „Rój” oraz kpr. Bronisława Gniazdowskiego ps. „Mazur.” Przypuszczano, że mogło to być na terenie dawnego Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Pułtusku.
Jednak badania archeologiczne, przeprowadzone w czerwcu i lipcu 2020 r. przez zespół IPN, nie doprowadziły do odnalezienia żadnych śladów wskazujących na miejsce ich pochówku. Informacje z ostatnich dni niosą nadzieję na przełom w tej sprawie.
Więcej informacji o st. sierż. Mieczysławie Dziemieszkiewiczu „Rój,” i jego akcjach na terenie Północnego Mazowsza na stronie https://podziemiezbrojne.ipn.gov.pl
Tekst, wywiad, zdjęcia: Ciech24.pl
Źródło: zdjęcie archiwalne, biogram https://podziemiezbrojne.ipn.gov.pl