Międzypokoleniowy festiwal literacki „XXVII Ciechanowska Jesień Poezji”, który trwał w dniach 7-8.10 2022 w Ciechanowie i Opinogórze, przyćmił poziomem artystycznym, literackim i organizacyjnym poprzednie edycje tego wydarzenia. Śmiało można powiedzieć, że gród nad Łydynią oraz pobliska Opinogóra z imponującym Muzeum Romantyzmu, stały się na te dwa dni literacką stolicą Polski, a może nie tylko. Ideą festiwalu było przybliżenie niełatwej w odbiorze sztuki poezji ludziom młodym, osobom dorosłym i seniorom oraz ich integrację na bazie wspólnego odbioru literatury i muzyki.
Wydarzenie zgromadziło miłośników literatury, poetów i pisarzy zarówno uznanych, jak i początkujących, znawców, wybitnych ekspertów, naukowców, dziennikarzy i wybitnych muzyków nie tylko z Polski i Europy, ale i z innych kontynentów. Rozstrzygano konkursy, wręczano nagrody i znaczące medale, słuchano prelekcji i wykładów oraz poezji, delektowano się muzyką w wykonaniu znakomitych artystów, toczono naukowe dyskursy dotyczące literatury.
Wszystko to było możliwe dzięki zaproszeniu zarówno wybitnych ekspertów, literaturoznawców i artystów, jak i twórców, młodych, początkujących oraz miłośników poezji, literatury i muzyki reprezentujących wszystkie przedziały wiekowe.
Całość nie mogłaby się odbyć bez partnerów i sponsorów Związku Literatów na Mazowszu, głównego organizatora festiwalu: samorządu Województwa Mazowieckiego, samorządu Miasta Ciechanów i prezydenta miasta Krzysztofa Kosińskiego, który objął festiwal honorowym patronatem, Muzeum Romantyzmu w Opinogórze, Muzeum Szlachty Mazowieckiej w Ciechanowie, Miejskiej Biblioteki Publicznej w Ciechanowie oraz Hotelu Korona.
Wydarzenie rozpoczęło się spotkaniami poetów w młodzieżą i seniorami w szkołach i DPS. Niestety w DPS „Kombatant” zlokalizowano ognisko Covid-19 i spotkanie zostało przełożone na termin późniejszy.
Do szkół podstawowych, średnich oraz Państwowej Uczelni Zawodowej im. Ignacego Mościckiego ze swoja poezją pojechali: prof. Kazimierz Świegocki z Warszawy – wykładowca filozofii na Politechnice warszawskiej, poeta, filozof i krytyk literacki, prof. Bogusław Dopart z Krakowa – literaturoznawca i historyk oraz teoretyk literatury, szefujący Katedrze Historii Literatury Oświecenia i Romantyzmu wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Hanna Budzisz – dziennikarka, wiceprezes oddziału warszawskiego SDP, członek rady programowej Polskiego Radia, Mirosława Niewińska z Paryża poetka, psycholog, artystka, Jerzy Przybyłek – twórca i muzyk z Holandii, Adam Siemieńczyk – poeta, redaktor i malarz z Wielkiej Brytanii, założyciel Stowarzyszenia Polskiej Poezji na Wyspach Brytyjskich PoEzja Londyn, a także członek Akademii Literatury i Sztuki Słowiańskiej w Bułgarii oraz organizacji La Maison des Artistes we Francji, Marta Berowska z Warszawy – poetka, autorka sztuk scenicznych oraz słuchowisk dla dzieci i młodzieży, związana w latach 70 XX wieku z grupą literacką „Konfederacja Nowego Romantyzmu”, Janina Wielogórska – prezes Stowarzyszenia Autorów Polskich w Żyrardowie, dr Lidia Lachowska – poetka z Pułtuska, Józef Pless z Lubeki w Niemczech, polski poeta, prozaik, tłumacz i publicysta urodzony w Grudziądzu, członek Związku Pisarzy Polskich na Obczyźnie w Londynie, Polskiego Stowarzyszenia Autorów, Dziennikarzy i Tłumaczy w Paryżu, Fundacji Artystycznej „Pegasus” w Hamburgu, Stowarzyszenia Autorów Niemieckich i Ich Przyjaciół w Lubece, Krzysztof Bieńkowski – poeta z Płocka, członek Związku Literatów Polskich, prezes Oddziału Płockiego SAP, Barbara Orlowski – poetka z Niemiec i Brazylii, założycielka Międzynarodowej Grupy Poetyckiej „Mango”, Paweł Kuszczyński – poeta i krytyk literacki, publicysta „Gazety Poznańskiej” i „Głosu Wielkopolskiego”, związany z poznańskim środowiskiem literackim.
Poezję ziemi ciechanowskiej reprezentowali: dr Teresa Kaczorowska, prezes ZLM, dr Piotr Kaszubowski z Przasnysza, Dariusz Tomasz Węcławski z Ciechanowa – wiceprezes ZLM, prezes Towarzystwa Twórców Trzeciego Tysiąclecia, Marek Piotrowski – poeta i archeolog związany z ZLM, Wiktor Golubski – poeta, skarbnik ZLM oraz Barbara Sitek-Wyrembek, poetka z Ciechanowa, członek ZLM.
Równocześnie ze spotkaniami autorskimi w szkołach, w Miejskiej Bibliotece Publicznej odbywały się warsztaty poetyckie dla młodych, które poprowadził Miłosz Manasterski, dziennikarz i komentator polityczny z Agencji Informacyjnej, mniej znany jako prozaik, poeta, tłumacz poezji, autor dziesięciu książek poetyckich.
Po spotkaniach autorskich poeci i uczestnicy udali się na spacer po Ciechanowie śladami Czesława Słońskiego – poety, nauczyciela, działacza, ochotnika wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku, bohatera tegorocznej edycji „Ciechanowskich Zeszytów Literackich” ZLM. Zebrani zobaczyli Liceum Ogólnokształcące im. Z. Krasińskiego, budynek, w którym pracował Czesław Słoński, a który podczas II wojny światowej był jedną z rezydencji gauleitera Prus Wschodnich, zbrodniarza wojennego, Ericha Kocha oraz grób Czesław Słońskiego na cmentarzu parafialnym przy ul. Płońskiej. Grób niestety jest obecnie w stanie bardzo zaniedbanym.
Przy pięknej, jesiennej, słonecznej pogodzie poeci złożyli wiązankę i zapalili znicz pamięci. Kilka słów o Czesławie Słońskim wygłosiła Hanna Budzisz, związana z nim rodzinnie.
Kolejnym punktem programu festiwalu była promocja następnego numeru „Ciechanowskich Zeszytów Literackich” w Zamku Książąt Mazowieckich w Ciechanowie. W imponujących wnętrzach zabytkowej budowli gości powitał gospodarz, Robert Kołakowski, dyrektor Muzeum Szlachty Mazowieckiej. Losy Czesława Słońskiego, bohatera najnowszej edycji „Ciechanowskich Zeszytów Literackich” przybliżyła Hanna Budzisz, natomiast jego poezję interpretowała dr Lidia Izabela Lachowska.
Na zakończenie dr Teresa Kaczorowska wręczyła egzemplarze autorskie najnowszych „Ciechanowskich Zeszytów Literackich” publicystom i gościom spotkania. Równocześnie uczestnicy mogli podziwiać wystawę pamiątek po Czesławie Słońskim przygotowaną przez Muzeum Szlachty Mazowieckiej, po której oprowadzała zebranych dr Bogumiła Umińska – regionalistka, historyk, muzealnik, dr nauk humanistycznych w zakresie historii.
Ostatni akord pierwszego dnia festiwalu wybrzmiał w Hotelu Korona, gdzie odbyła się Noc Poetów, która niespodziewanie skończyła się interesującą dyskusją krytyków literackich, literaturoznawców i poetów, dotyczącą poezji romantycznej i poezji w ogóle… a nawet przecinków i kropek oraz co one oznaczają w korekcie.W gościnnych murach hotelu zaprezentowało się około trzydziestu poetek i poetów.
Poza wyżej wspomnianym, swoją twórczość zaprezentowali: prof. Piotr Müldner-Nieckowski z UKSW w Warszawie, Dariusz Tomasz Lebioda – wyśmienity poeta z Bydgoszczy, członek Towarzystwa Literackiego im. Adama Mickiewicza i Towarzystwa Literackiego im. H. Sienkiewicza oraz jego żona, Adam Siemińczyk, poeta emigracyjny z Londynu,Thomas Starky, poeta ze Stanów Zjednoczonych, absolwent Uniwersytetu Columbia w Nowym Jorku, wykładowca kilku uniwersytetów w Chinach, Anna Humięcka, poetka reprezentująca Związek Twórców Ziemi Zawkrzańskiej i Towarzystwo Twórców Trzeciego Tysiąclecia, Ewa Puternicka, poetka, skarbnik Towarzystwa Twórców Trzeciego Tysiąclecia, członek SAP Art w Ciechanowie oraz Wiesława Palewska, mławianka, poetka zrzeszona w Związku Twórców Ziemi Zawkrzańskiej.
Wieczór poezji umiliła i uświetniła wspaniała muzyka Marka Snycerskiego, skrzypka z Warszawy, absolwenta Akademii Muzycznej im. Ignacego Paderewskiego w Poznaniu. Ostatnie akordy Nocy Poetów przebrzmiały już po północy.
Drugi dzień festiwalu rozpoczął się w Opinogórze od złożenia kwiatów i zapalenia zniczy w krypcie opinogórskiego kościoła pod tablicą Zygmunta Krasińskiego i jego krewnych oraz na tamtejszym cmentarzu, na grobie Janusza Królika, wieloletniego dyrektora Muzeum Romantyzmu w Opinogórze.
Następnie goście zwiedzili liczne obiekty muzeum, rozlokowane na kilkunastohektarowym terenie obiektu. Pozostała część festiwalu odbyła się w muzealnej oranżerii – imponującym, przeszklonym gmachu. Uroczystość rozpoczęła się od XXIV Spotkania z Literaturą, którego gościem był prof. Piotr Müldner-Nieckowski, poeta, lekarz, językoznawca, związany z UKSW w Warszawie i Polskim Towarzystwem Językoznawczym.
Następnie Kapituła Medalu Zygmunta Krasińskiego nadała to prestiżowe odznaczenie prof. Bogusławowi Dopartowi, krakowskiemu literaturoznawcy z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Miłą niespodzianką było nadanie „Medalu oGródka PoEzji Londyn” dr Teresie Kaczorowskiej, prezes Związku Literatów na Mazowszu. Medal wręczył poeta emigracyjny Adam Siemieńczyk z Londynu, a najbardziej zaskoczona sytuacją była… laureatka.
W następnej kolejności uczestnicy festiwalu mieli możliwość zapoznania się ze wschodzącymi gwiazdami poezji i literatury. Jury w składzie: prof. Zbigniew Chojnowski z Instytutu Literaturoznawstwa Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie, Marta Berowska, poetka z Warszawy i Dariusz Węcławski, wiceprezes Związku Literatów, prezes Towarzystwa Twórców Trzeciego Tysiąclecia, ogłosiło wyniki III Ogólnopolskiego Konkursu Poezji „O Laur Zygmunta z Opinogóry”. Na konkurs wpłynęło ponad 70 prac z całego kraju. Przewodniczący jury podkreślił wysoki poziom nadesłanych prac, niewskazujący na fakt, że ich autorami są młodzi ludzie, w wieku od 14 do 21 lat. Laureaci otrzymali nagrody finansowe, rzeczowe oraz dyplomy.
Nagrodę specjalną za wiersz o Ciechanowie, ufundowaną przez Prezydenta Miasta Ciechanów otrzymał Szymon Rosłon, czternastolatek z Zalesia w województwie warmińsko-mazurskim. Nagroda specjalna za wiersz inspirowany twórczością Zygmunta Krasińskiego trafiła do Małopolski, na ręce Filipa Podzoba z Krakowa (21 lat). Dwa równorzędne wyróżnienia otrzymali Łukasz Sienkiewicz, siedemnastolatek z Wydmin w powiecie giżyckim na Mazurach oraz Aleksandra Rewezińska, również siedemnastolatka ze Żnina w województwie kujawsko-pomorskim. Trzecie miejsce zajął młody poeta z Warszawy Maciej Korzecki (18 lat). Drugim miejscem w konkursie może pochwalić się siedemnastoletni poeta z Tczewa, Maciej Korzecki. Zwyciężczynią konkursu została, ubiegłoroczna wyróżniona, Rozalia Dmochowska z Poznania, grająca tego dnia partę harfy w „Królu Rogerze” w Operze Bałtyckiej w Gdańsku.
Na szczęście laureatka zdążyła, jadąc z Poznania, odwiedzić Opinogórę i odczytać jeden ze swoich wierszy konkursowych pod tytułem „Nekrolog”, którym oczarowała publiczność, po czym udała się na Wybrzeże.
Dwudniowy festiwal zakończył się fantastycznym koncertem muzyki romantycznej w wykonaniu artystów z Włoch – sopranistki Dominiki Zamary, grającej na fortepianie Marii Rity Panella oraz młodego wirtuoza klarnetu Nicoli Bertoliniego. Koncert był tak niezwykły, że publiczność nie pozwoliła zejść artystom ze sceny bez bisu, a klarnecista musiał udać się na zaplecze po dodatkowe nuty, by zagrać wspaniale tango.
XXVII międzypokoleniowy festiwal literacki „Ciechanowska Jesień Poezji” przeszedł już do historii, ale jeszcze długo jego echa będą odbijały się od ciechanowskich i opinogórskich murów zabytkowych budowli, natomiast artyści tegorocznej edycji postawili poprzeczkę poziomu artystycznego na tak wysokim poziomie, że nie lada wyzwaniem będzie organizacja kolejnych festiwali. Ciechanów i Opinogóra mogą być dumne z goszczenia takiej liczby wspaniałych twórców i artystów wielu pokoleń z całej Polski, Europy i świata w jednym czasie.
Tekst: Dariusz Węcławski
Zdjęcia: Michał Krzyżanowski, Muzeum Romantyzmu w Opinogórze.